Pelvik İnflamatuar Hastalık (PIH)

Pelvik İnflamatuar Hastalık (PIH)
(Pevlic Inflamatory Disease) (PID)

PID en kısa tanımla kadında üst genital sistemin yani uterus (rahim), tüpler, overler (yumurtalıklar) ve bunların etrafındaki karın zarının (periton) enfeksiyonudur.

Uterusun iç tabakasında yani endometrium tabakasında olan enfeksiyon endometrit diye adlandırılır. Tüplerdeki enfeksiyon salpenjit diye adlandırılır. Periton yani karını kaplayan zardaki enfeksiyon da periton diye adlandırılır. PID bu enfeksiyonların bir tür kombinasyonudur.

PID nedenleri:
- Sıklıkla alt genital sistemden yani vajinadan yukarı çıkan mikrobik etkenler PID"ye neden olur. - Rahim içerisine yapılan küretaj, D/C, HSG (histerosalpingografi), IUI (aşılama) gibi müdahaleler de nadiren PID geçirilmesine sebep olabilir.
- Kan yoluyla yayılan bir enfeksiyon PID"ye neden olabilir.
- Barsaklara ait rektosigmoidit veya divertikülit gibi enfeksiyon hastalıkları da neden olabilir.

Doğurganlık çağındaki %10-15"i en az bir kere PID geçirir. En sık 15-25 yaş arasında görülür.
Olguların yarısına yakınından Neisseria gonorrhea ve Chlamydia trachomatis bakterileri sorumludur. Bunlar dışında Mycoplasma hominis, Ureaplasma urealyticum ve anaerobik bakteriler de etken olabilmekle beraber PID olgularının çoğunluğunda birden fazla mikrobik etken sorumludur.

Risk faktörleri:
- Cinsel yolla bulaşan hastalık varlığı
- Geçirilmiş PID öyküsü
- Erken yaşta cinsel aktiflik
- Seksüel partner sayısının fazlalığı
- Alkol kullanımı, sigara kullanımı
- Düşük sosyo-ekonomik düzey
- Yaşlı seksüel partner
- Menstruasyon sırasında cinsel ilişki
- Yakın zamanda RIA uygulaması
- Kondom kullanılmaması
- Bakteriyel vaginozis

Belirtiler:
Karın ağrısı, kasık ağrısı, vajinal akıntı, ilişki sırasında ağrı (disparoni), ateş, bel ağrısı, bulantı ve kusma gibi belirtiler olabilir.

Tanı:
Tanı musayene bulguları, ateş, vajinal veya servikal kültür, ultrason gibi yöntemlere dayanır.
Muayenede alt karında hassasiyet, serviks (rahim ağzı) hareketlerinde ağrı, vajende ve servikste pürülan akıntı saptanabilir. Ateş ve kanda beyaz küre (lökosit) yükselmesi, sedimentasyon ve CRP değerlerinde artış saptanabilir. Serviks (rahim ağzı) ve vajendeki akıntıdan yapılan kültürlerde üreme olabilir. Bazen ultrasonda özellikle abse varlığında tanıya yardımcı olabilir.

Ayırıcı tanı:
Ayırıcı tanıda dış gebelik, over kist rüptürü, torsiyon, endometriozis, dismenore (adetlerin ağrılı olması), apandisit, kolesistit, idrar yolu enfeksiyonları, karın içi ve pelvik abseler, divertikülit, gastroenterit gibi hastalıklar düşünülmelidir.

Tedavi:
Tedavi genellikle PID"ye neden olan mikrobik ajan gösterilmeden ampirik olarak verilir. Tedavide ağızdan veya dmar içine veya kas içine yapılan antibiyotikler kullanılır. Tedavi süresince cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Hastanın cinsel partneri de muayene ve tedavi edilmelidir. Tedavi için antibiyotikler genellikle 14 gün kadar kullanılır.
PID"e eşlik eden bir abse varsa ameliyat da gerekebilir.

PID sonrası oluşabilecek komplikasyonlar:
- Tubo-ovarian abse (TOA)
- Yaygın peritonit
- Sepsis
- Fitz-Hugh Curtis Sendromu
- PID geçiren hastalarda infertilite (kısırlık) riski artar.
- PID geçiren hastalarda dış gebelik (ektopik gebelik) riski artar.
- PID geçiren hastalarda kronik pelvik ağrı 4 kat daha sık görülür.
- Pelvik ve karın içi yapışıklıklar oluşabilir.

PID"den korunmak için:
- Güvenli ve tek eşli bir cinsel hayat benimsenmelidir
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı dikkatli olmak gereklidir
- Prezervatif, diyafram gibi bariyer korunma yöntemleri cinsel yolla bulaşan hastalıklara ve PID"ye karşı koruma sağlar.
- Oral kontraseptif (doğum kontrol hapı) kullananlarda PID"ye daha az rastlanır

Fitz-Hugh-Curtis sendromu
PID gelişen hastaların % 1-10 da görülen karaciğer etrafında inflamasyon ve yapışıklarla karakterize durumdur. Karciğer bölgesinde ağrı ve hassasiyet gelişir. Akut kolesistik (safra kesesi iltihabı) ve pnomoni ile karışabilir.

TUBOOVARİAN ABSE (TOA)

Tuboovarian abse (Tubo-ovarian abse) (Tuboovaryan abse) (Tubaovarian abse) (Tubaovaryan abse) gibi değişik şekillerde yazılabilmektedir ve TOA şeklinde kısaltılmaktadır.

Tuboovaryan abse; tuba (tüpler), over (yumurtalık) ve etraftaki barsak gibi diğer dokular arasında oluşan absedir.

Çoğunlukla pelvik inflamatuar hastalık (PID) "nin bir sonucu olarak oluşursa da bazen bir karın ameliyatını takiben veya apandisit, divertikülit gibi durumları takiben de oluşabilir. Çoğunlukla iki tarafta birden oluşur. Tüm PID olgularının yaklaşık %25"inde TOA gelişir.

Belirtiler:
Pelvik (alt karın) ağrı, ateş ve kanda beyaz küre (lökosit) yüksekliği başlıca bulgulardır. İleus (barsak hareketlerinde yavaşlama, durma), bulantı, kusma, septik şok belirtileri de oluşabilir.

Tanı:
PID tanısında olduğu muayene dışında kanda beyaz küre (lökosit) yüksekliği, ateş, sedimentasyon ve CRP değerlerinde artış önemli bulgulardır. Ultrasonda çoğunlukla TOA"ya ait kitle görülebilir. Abseye ait kitlenin başka kitle yapan durumlardan ayrılmasında zorluk çekildiğinde tanı için tomografi gerekebilir.

Tedavi:
Tedavide öncelikle çoklu antibiyotik tedavisi denenebilir. Sadece antibiyotik tedavisi ile %30-80 arasında değişen oranlarda başarı elde edilmiştir ve antibiyotik verilen ahstaların yaklaşık %25"inde ameliyat gerekmiştir. İlk 72 saat içinde antibiyotiklere yanıt vermeyen abse olgularında cerrahi tedavi düşünülmelidir.

Ameliyat ile absenin boşaltılması laparoskopik yada açık ameliyat (laparotomi) şeklinde yapılabilir. Bazen ameliyatta özellikle artık çocuk istemi olmayacak hastalarda abse boşaltımı dışında tüplerin ve yumurtalıkların hatta rahimin alınması gerekebilmektdir.

Ameliyat yapılmadan ultrason eşliğinde (veya CT eşliğinde) iğne ile absenin drenajı ve sonrasında antibiyotik tedavisi ile de yüksek oranda başarı elde edilmiştir.

Rüptüre abse varlığında yani absenin patlayarak karın içine dağılması durumunda kesinlikle ameliyat gerekmektedir.